Franse Verkiezingen 2017 #28

De officiële uitslag: Emmanuel Macron 66,1 procent, Marine Le Pen 33,9 procent, blanco stemmen 8,51 procent, ongeldig 2,96 procent.

Macron kreeg ruim tien miljoen stemmen meer dan Le Pen. Wat vooral opvalt is het recordaantal blanco stemmen: meer dan drie miljoen mensen gooiden een lege enveloppe in de stembus. In omliggende landen zijn er veel minder  blancostemmers. Bij de laatste verkiezingen in maart in Nederland was dat ongeveer 0,2 procent. Duitsland, Spanje en het VK komen niet boven een half procent uit. Dat betekent dat in Frankrijk ruim veertig keer meer mensen blanco stemmen dan in Nederland. Voor veel Fransen is het een vorm van protest. Het hoge aantal  is ook een indicatie van de onvrede die er bestaat over het huidige politieke systeem. 

Zo’n drie jaar geleden was Emmanuel Macron (1977) nog een onbekende adviseur van François Hollande, zondag kozen de Fransen hem tot hun nieuwe president.

Emmanuel Macron werd geboren in 1977 in de provinciestad Amiens, in het noorden van het land. Hij blonk al uit op de middelbare school maar die maakte hij niet af in zijn eigen stad, maar in Parijs.

Toen hij serieus verliefd werd op zijn lerares Frans (nu zijn vrouw Brigitte) vonden zijn ouders het beter dat hij naar de hoofdstad verhuisde. Daar studeerde hij filosofie en politieke wetenschappen. Hij ging vervolgens naar de eliteschool ENA, waar zo’n beetje alle Franse toppolitici studeerden. Na een korte carrière bij de bank Rothschild & Cie werd hij adviseur van president Hollande en niet veel later zijn minister van economie. Hij stapte op in 2016.

Een jaar geleden gaf niemand nog een stuiver voor zijn beweging En Marche ! (Voorwaarts!) Toch slaagde hij er in korte tijd in om veel enthousiaste aanhangers te krijgen. De meesten van hen waren nog nooit eerder actief in een politieke beweging.

Sinds februari, toen de door schandalen geplaagde favoriet François Fillon veel van zijn steun kwijtraakte, lag de weg voor Macron naar het presidentschap open. Zijn voorsprong in de peilingen op Marine Le Pen is de afgelopen maanden geen moment in gevaar geweest.

Macrons onderdanen zijn onzeker over de toekomst, hebben geen zelfvertrouwen en weinig vertrouwen in hun medeburgers. Niet iedereen is dan ook blij met de uitkomst. Gisteren en vandaag waren er op diverse plekken al demonstraties tegen de kersverse president. Soms eindigen Franse hervormingen zelfs in bloed.

Macron moet al direct aan de slag met een nieuwe campagne. Op 11 en 17 juni vinden de verkiezingen plaats voor de Assemblée, de Franse Tweede Kamer. Als nieuwe partij zal het lastig worden voor En Marche! om een meerderheid te halen, maar de peilingen zien er voor Macron gunstig uit. Lukt het hem om ook daar winst te boeken, dan kan Macron eind juni van start met de ingrijpende en broodnodige hervorming van het land.

De Fransen kozen zondag een nieuw gezicht. Of dat nieuwe gezicht ook echt met een nieuwe politiek gaat komen, of dat zijn energie, net als die van zijn voorgangers, zal stranden in het bijna onmogelijk te hervormen land, weten we na de zomer.

Meer over Macron: vanavond in NRC, zijn vier prioriteiten. Gisteravond zonden Franse televisiestations twee boeiende documentaires uit over Emmanuel Macron. Die van TF1 is hier terug te zien, die van France 3 hier.

Twee jaar geleden interviewde ik Macron over de Franse economie en over de relatie met Nederland. Kijk hier terug.

Macron zal direct in het hete bad van de internationale politiek moeten duiken. Met een eigen plek in de Veiligheidsraad, het op twee na grootste diplomatieke netwerk ter wereld (163 ambassades) en een respectabel leger, is Frankrijk op veel vlakken nog een internationale speler. Zondag vliegt hij naar de Franse troepen ergens in den vreemde (mogelijk in Mali) en vervolgens door naar Berlijn, voor een ontmoeting met Angela Merkel. Op 25 mei is hij aanwezig tijdens de NAVO-top in Brussel, waar hij voor het eerst zijn Amerikaanse ambtsgenoot Donald Trump zal ontmoeten. Kort voor of kort na de zomer zal hij een rondje maken langs de Europese hoofdsteden, om de regering mee te krijgen in zijn plannen voor de EU.

In Nederland werd afgelopen zondag massaal op Macron gestemd: liefst 95,42% van de in Nederland wonende Fransen stemden op de centrumkandidaat. Van de 140 landen waar de Fransen afgelopen zondag konden stemmen, kreeg Macron alleen in Israël en in Algerije meer stemmen dan in Nederland. In België was dat 88,46%. Het enige land waar Marine Le Pen een overwinning behaalde was Syrië.

Bij de kiezers in de Benelux is Macron dus mateloos populair. Ook zou men in Macrons concensusmodel enige inspiratie op het Nederlandse poldermodel kunnen bespeuren. Reden genoeg om de banden aan te halen tussen de twee kaasverslaafde landen. Toch reageerden Nederlandse politici nogal lauwtjes op Macrons verkiezing. Mark Rutte, de man die nog nooit op een Europese visie is betrapt, moet niets hebben van Macrons ‘vergezichten’. Zijn gereserveerdheid is opmerkelijk aangezien Rutte in Europa de partijgenoot van Macron zal worden. Dat Nederland niet al weken de deur plat loopt in Parijs om te overleggen over Macrons toekomstige Europese koers vind ik een strategische fout. Bovendien: als Macron faalt, faalt Europa.

Marine Le Pen was niet de enige verliezer van deze Presidentsverkiezing. Ook Theresa May komt er bekaaid van af, maar om hele andere redenen: Macron zal zich in de Brexit-onderhandelen harder opstellen dan zijn voorganger Hollande.

De Russen vinden Macron maar niets. Begin dit jaar dacht het Kremlin dat er niets mis kon gaan: de rac zou gaan tussen de twee russofielen Le Pen en Fillon. Pas op maandagochtend stuurde Poetin koele felicitaties aan Macron, waarin hij benadrukte dat het ‘wederzijdse wantrouwen’ moest worden overwonnen.

Even voor het einde van de campagne, afgelopen vrijdag om middernacht, kwam negen gigabyte aan emails van leden van het campagneteam van Macron op straat te liggen. Het was niet geheel duidelijk wie verantwoordelijk was voor de inbraak, maar vermoed wordt dat het gaat om Fancy Bear, een Russische hackersgroep.

Het team van Macron reageerde geërgerd en naar verluidt was Macron zelf woedend. Paniek was er niet echt: de Fransen bleken de hackers een stapje voor geweest. Door te reageren op phishing mails lieten de nerds van Macron de Russische hackers in de val lopen. Macrons team verspreidde zelf veel valse informatie waardoor de piraten veel tijd verloren. De schade viel dus mee. Ik heb zaterdag een groot deel van de uitgelekte mails ingezien, maar ik kon er niets compromitterends in vinden. De datamassa gaf hooguit een kijkje in de redelijk sobere campagnekeuken van Macron. De last minute computerhack lijkt uiteindelijk geen invloed te hebben gehad op de uitslag.

In de Parijse politieke wandelgangen doen verschillende namen de ronde voor het premierschap, onder hen zijn drie vrouwen: Édouard Philippe, François Bayrou, Jean-Louis Borloo, Xavier Bertrand, Gérard Collomb, Richard Ferrand, Anne-Marie Idrac, Sylvie Goulard en IMF-directeur Christine Lagarde. 

De gelukkige (?) is gisteren door Macron op de hoogte gesteld van zijn of haar nieuwe taak. Overigens is het mogelijk dat deze premier maar een maand blijft zitten. Als Macron in juni geen meerderheid in de Assemblée haalt, zal hij een nieuwe regering moeten vormen. Macron heeft de keuze voor zijn eerste minister al gemaakt, maar een veel belangrijker vraag: welke officiële auto zal hij kiezen?

De oude partijen zijn met deze Presidentsverkiezing weggevaagd. Dus is het tijd om de wonden te likken en een andere naam aan te nemen. Die naamsveranderingen in de Franse politiek zijn schering ende inslag. Twee jaar geleden veranderde rechts voor de zevende keer in zeventig jaar de naam UMP in Les Républicains. Ook het Front national wil een nader etiketje. De partij wordt mogelijk de ‘Patriottistische en Republikeinse Alliantie’ of kortweg ‘Patriotes’ gedoopt. Ook de winnaar veranderde maandag de naam van zijn beweging in ‘La République en Marche. De Parti Socialiste, die sinds 1971 zo heet, zal naar verwachting snel volgen.

Velen zien de winst van Macron als een overwinning op de ‘populistische’ Le Pen. Ze mag dan wel verloren hebben, Le Pen junior haalde wel de hoogste score uit de 45-jarige geschiedenis van het Front national. Het verlies had daardoor een zilveren randje, ook al heeft haar agressiviteit en gebrek aan dossierkennis in het debat vorige week veel kiezers afgestoten. Partijleden en aanhangers waren eveneens teleurgesteld over hun leidster. De komende dagen zal de bezem door de organisatie gaan. Marine Le Pen blijft aan het roer, maar Marion Maréchal-Le Pen, het nichtje van Marine en een van de slechts drie huidige Kamerleden van het FN, gooit vandaag al de handdoek in de ring. Mogelijk doet ze dat om op een later moment de partij op haar tante terug te veroveren, maar misschien heeft ze nu al, op haar 27e, schoon genoeg van de politieke slangenkuil. Haar opa Jean-Marie, die zelf pas sinds 1956 in de politiek zit, beschouwt het opstappen van Marion als ‘deserteren’.

Na tien jaar Sarkozy en Hollande kan de Franse economie eigenlijk niet verder meer zinken. Onder de twee voorgaande presidenten kwamen er meer dan 2 miljoen werklozen bij, en steeg de staatsschuld iedere drie dagen met een miljard euro, en dat tien jaar lang. Het wordt dus lastig voor Macron om het nog slechter te doen. Zelfs zonder ingrijpende eerste maatregelen kan de nieuwe president een vliegende start maken: veel economische seinen staan op groen.

Toen ik zondagavond rond half elf de eerste twee noten over het binnenplein van het Louvre hoorde schallen, herkende ik direct de Ode aan de Vreugde uit Beethovens Negende. “Wow! Gewaagd!”, was mijn eerste reactie, maar al snel vond ik zijn keuze volkomen logisch. Het was een duidelijke boodschap aan de buren: Frankrijk is weer terug op het Europese podium. 

Voor de muziekliefhebbers: Volgens kenners is de versie gedirigeerd in Berlijn door Leonard Bernstein in 1989 een van de de mooiste aller tijden.

Alle voorgaande afleveringen van deze nieuwsbrief vindt u hier. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr.

Heeft u na deze nieuwsbrief nog steeds honger naar informatie over Frankrijk? Abonneer u dan op So French!, mijn tweewekelijkse, Engelstalige podcast. Dat kan in iTunes, Tunein Radio of in Soundcloud.