Franse Politiek #53

De keuze voor de Fransen is in 2022 behoorlijk beperkt. Geen partijen als Volt, BIJ1 of ander vernieuwend pluimage. Het Franse menu laat zich samenvatten in conservatief, extreem-rechts of extremer-rechts. The Guardian noemt het “The Great Moving Right Show”. Links is zoals altijd verdeeld, en mag volgens de peilingen straks de electorale kruimels oprapen (zie onder). De strijd zal zich vooral afspelen op de ‘koninklijke’ onderwerpen als defensie, veiligheid en vooral immigratie. Traditiegetrouw heeft niemand concrete antwoorden op de structurele sociaal-economische problemen waar het land mee kampt, en waar de Fransen het bangst voor zijn.

De meeste kandidaten zijn nu wel bekend, maar één naam ontbreekt nog: een zekere Emmanuel Macron. Ook al lijken zijn activiteiten steeds meer op een heuse campagne: de tijd die de president nu in de media verschijnt zal niet als campagnetijd geteld worden. Tot ergernis van de andere kandidaten.

De komende weken zal ik wat dieper ingaan op de programma’s van de belangrijkste kandidaten.

Toen Eric Ciotti vorige week de eerste ronde won van de voorverkiezingen van Les Républicains, haalde Macron waarschijnlijk opgelucht adem. Met Ciotti zou hij, naast Le Pen en Zemmour, liefst drie extreem-rechts nationalistische kandidaten tegenover zich hebben gehad. In dat geval had Macron de redelijkheid kunnen spelen en zo verzekerd zijn van de overwinning. Maar de tweede ronde had een verrassing in petto: niet Ciotti, maar Valérie Pecresse won. Zodra de uitslag bekend was steeg de voorzitter van de Parijs regio Ile-de-France als een komeet in de peilingen. Ze staat nu op 19 procent in de eerste ronde (zie onder). De minst extreme kandidaat op rechts vist nu in dezelfde stemvijver als Macron en begint nu de grootste bedreiging voor de zittende president te worden. Pécresse omschrijft zichzelf als een mix van Thatcher en Merkel, een nogal genetische pirouette voor iemand uit de chique voorstad Neuilly-sur-Seine, die een link ziet tussen terrorisme en immigratie en die ooit demonstreerde tegen het homohuwelijk. Haar programma vatte ze dit weekend zelf samen: een kerstboom, foie gras en de Tour de France…:

Ook al kan er in ruim vier maanden nog veel veranderen, en zijn peilingen net palingen zo glad, er zijn toch interessantste trends af te lezen bij de verschillende instituten. Het voorbeeld van Frankrijks grootste dagblad Ouest-France om geen peilingen meer te publiceren is lovenswaardig, maar volg ik niet. Dus bij deze de peiling van de week volgens Odoxa.

Het zat er al maanden aan te komen, maar Eric Zemmour is nu officieel kandidaat. In Frankrijk is hij al decennia bekend als een succesvolle maar middelmatige publicist. Hij noemt zijn beweging Reconquête, herovering. Hij wil het land niet alleen op de Moren heroveren, zoals de Spanjaarden in de 15e eeuw, maar op alles en iedereen die maar enigszins modern lijkt. Zijn eerste verkiezingsbijeenkomst liep al uit op een knokpartij.

Voor het eerst sinds Jean-Marie in de Assemblée kwam, in 1956, heeft de familie Le Pen serieuze concurrentie op haar rechterflank. En dat leidt tot paniek. Moet Zemmour aangevallen worden of juist omarmd? In de komende aflevering van deze nieuwsbrief een analyse van Zemmours programma.

De Nederlandse media hebben de ‘Trump à la française’ inmiddels ook ontdekt. Luister naar mijn bijdrage aan Spijkers met Koppen en lees vooral het lezenswaardige profiel dat confrère Marijn Kruk over Zemmour schreef in de Groene Amsterdammer.

Franse gevangenissen behoren tot Europa’s ergste. De strafcomplexen zijn vaak zwaar verouderd, overbevolkt, en inhumaan. In november zaten er 69.812 mensen achter slot en grendel (+12,1% tov 2020) voor 60.494 plekken (-0,2%), een bezettingsgraad van 115%. Naar verhouding zitten er in Frankrijk bijna twee keer zoveel mensen in de cel als in Nederland. Velen slapen op de grond of moeten cellen delen met 3 of 4 andere gedetineerden. Maar nu wordt het er nog onaangenamer toeven: de ene na de andere (ex-)politicus voegt zich bij het leger wetsovertreders.

Een bloemlezing uit de afgelopen weken. Vandaag is Alexandre Benalla opnieuw opgepakt. Macrons oude bodyguard kreeg begin vorige maand drie jaar gevangenisstraf (waarvan twee voorwaardelijk) voor een paar vergrijpen, waaronder het dragen van een wapen zonder vergunningen en het politieagentje spelen in zijn vrije tijd. Nu zit hij samen met zijn vrouw vast vanwege contracten die hij gesloten zou hebben met twee Russische oligarchen in de tijd dat hij op het Elysée werkte. Een andere oud-bezoeker van het Elysée, Claude Guéant, werd gisteren opgesloten in de beroemde Santé gevangenis in Parijs (geopend in 1867). Sarkozy’s voormalige kabinetschef en minister van Binnenlandse Zaken kreeg in 2017 twee jaar (waarvan een jaar voorwaardelijk) en 75.000 euro boete vanwege een corruptieaffaire. Omdat hij zijn boete niet heeft betaald, moet hij nu negen maanden brommen. Zijn advocaat eist vrijlating om gezondheidsredenen. Ondertussen is het beroep van Sarkozy’s voormalige premier, François Fillon, de man met wie deze nieuwsbrief begon, afgehandeld. In mei hoort hij zijn straf voor het creëren van fictieve baantjes voor zijn familie. De eis: vijf jaar cel en 350.000 euro boete. Onlangs kreeg hij opnieuw de rechter op zijn dak: Fillon wordt nu ook verdacht van het verduisteren van publiek geld. Hij is in goed gezelschap. Zijn oude baas, Nicolas Sarkozy kreeg in twee affaires al respectievelijk drie jaar en één jaar gevangenisstraf. In beide zaken ging hij in beroep. In een derde rechtszaak, de Libische partijfinanciering, wordt volgend jaar een uitspraak verwacht.

In Macronland is evenmin iedereen brandschoon. Afgelopen woensdag werd minister Alain Griset veroordeeld tot zes maanden voorwaardelijk en drie jaar onverkiesbaarheid omdat hij een spaarrekening van 170.000 euro voor de belastingdienst had verzwegen. De minister van het MKB en oud-taxichauffeur stapte na zijn veroordeling op, maar gaat wel in beroep. Macron had hem de afgelopen maanden nog geprobeerd de hand boven het hoofd gehouden. Tevergeefs. In september werd Macrons oud-minister Agnes Buzyn al vervolgd vanwege haar coronabeleid en ook de minster van Justitie, Eric Dupond-Moretti, is in staat van beschulidging gesteld vanwege vermeend machtsmisbruik en beïnvloeding.

In het kader van de journalistieke balans ook nog even de vergrijpen op links: Nicolas Hulot en Jean-Vincent Placé (ex-EELV) worden beschuldigd van seksuele intimidatie. Oud-minister en krantenbaas Jean-Michel Baylet wordt beschuldigd van verkrachting van een tienermeisje. Sjoemelen met campagnegeld is niet per se een rechtse hobby: in september werd ook Bastien Lachaud, kamerlid voor de linkse partij La France insoumise in staat van beschuldiging gesteld voor oplichting. Absurde ! stelt de verdachte zelf. Het voormalig kamerlid Henri Jibrayel zou publiek geld hebben gebruikt om te spelen in een casino. ‘Alles op rood’ moet de socialist gedacht hebben. De procureur eist 18 maanden, de verdachte zelf ontkent in alle toonaarden. Vorig jaar was hij al veroordeeld tot tien maanden huisarrest vanwege het organiseren van een paar tochtjes op zee voor 1.200 bejaarden in de hoop hun stemmen te winnen. Dat plan viel dus in het water. De burgemeester van Roubaix, Guillaume Delbar kreeg vorige week zes maanden voorwaardelijk vanwege oplichting en lid van een criminele organisatie. De burgemeester van Toulon, Hubert Falco(ex-LR), staatssecretaris onder Chirac en Sarkozy, werd opgepakt, omdat hij jarenlang kreeften en champagne zou hebben verorberd op kosten van de belastingbetaler. De affaire kreeg de naam ‘le frigo de Falco’. De burgemeester van het zuidelijke Sanary-sur-Mer kreeg twee weken geleden in hoger beroep drie jaar gevangenisstraf (waarvan twee voorwaardelijk) vanwege corruptie. Hij gaat in cassatie. Kamerlid Benoît Simian (LREM) tenslotte wordt verdacht van het mishandelen van zijn ex-vrouw. Niet alleen Nederland heeft hoognodig een nieuwe bestuurscultuur nodig.

Frankrijk is vanaf 1 januari voorzitter van de Europese Raad, al doet het land zelf voorkomen alsof het nu de baas wordt van de EU. Macron vertelde donderdag zijn speerpunten op een persconferentie in het Elysée en vatte zijn programma samen als relance, puissance et appartenance. Oftewel: herstel, macht en erbij horen. Of woorden van gelijke strekking. In werkelijkheid wil Frankrijk vooral immigratie aan banden leggen, en dat past dan weer in de debatten rondom de presidentsverkiezing. Luister hier mijn analyse op BNR over het komende Franse voorzitterschap van de Raad. Het officiële logo doet overigens een beetje denken aan de Amerikaanse vlag. Een subliminale boodschap van Macron?

Rechts heeft niets te vrezen van links, want de partijen EELV, PS en La France insoumise vechten elkaar de tent uit. De campagne van de socialistische kandidaat Anne Hidalgo, de burgemeester van Parijs met wie ik in een langlopend juridisch gevecht ben verstrikt (zie nieuwsbrief 52), komt niet echt van de grond. Ze staat in Odoxa’s peiling op 3 procent. Hidalgo stelde vorige week de andere ‘linkse’ partijen voor om samen een enkele kandidaat te kiezen. Die wanhoopsoproep werd direct door Yannick Jadot van EELV (de Groenen) in de prullenbak gegooid.

+++ ✈️🇬🇷Na de Australiërs, willen ook de Finnen geen Frans wapentuig kopen. De Verenigde Arabische Emiraten bestelde wél 80 Rafales. +++ 🇳🇨🌴 In een referendum zondag heeft 96 procent van de bevolking van Nieuw-Caledonië, de Franse kolonie in de Stille Oceaan, de onafhankelijkheid verworpen. +++ 💰🇨🇦Zo'n honderd Franse miljardairs zijn fiscaal naar Québec gevlucht, het Franstalige deel van Canada, volgens een onderzoek van het dagblad Libération. +++

🇪🇺 📻Bent u ook geïnteresseerd in het wel en wee van de Europese Unie? Luister dan naar BNR Europa. Iedere woensdag van 19-19:30 een nieuwe aflevering op BNR, op Spotify en iTunes en alle andere podcastplatforms.

Dank voor het lezen. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Alle voorgaande afleveringen vindt u hier. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr. U kunt de nieuwsberichten nu ook volgen op het Telegram Kanaal Franse Politiek.

🇬🇧Voor uw niet-Nederlandstalige vrienden is deze nieuwsbrief er ook in het Engels, en wel op dit adres: news.devries.fr.