Franse Politiek #49

De Franse tricolore domineert het straatbeeld in Washington: Macron brengt een staatsbezoek aan de oudste bondgenoot. In eigen land ging de vlag niet uit: zijn partij LREM liep een klein scheurtje op.

Emmanuel Macron is gisteravond aangekomen in Washington voor een driedaags staatsbezoek aan de Verenigde Staten. Het is het eerste staatsbezoek dat Donald Trump organiseert. De twee presidenten hebben het afgelopen jaar een opmerkelijke relatie opgebouwd. Vanaf hun allereerste spraakmakende handdruk, in mei vorig jaar bij de NAVO in Brussel, is het duidelijk dat de twee aan elkaar gewaagd zijn. Het heeft iets van een omgekeerde vader-zoonrelatie: in dit geval probeert de zoon (Macron) zijn bijna twee keer zo oude vader nog een beetje op het rechte pad te houden. Ze hangen bijna wekelijks met elkaar aan de telefoon. Het lijkt zowaar wel een bromance, ook al sidderen Franse diplomaten bij het horen van dit woord.

Naast allerlei protocollaire activiteiten zal Macron, “a great guy”, proberen Trump onder druk te zetten over het Akkoord van Parijs, over Iran en over de bedreiging van de vrijhandel. Veel Europese politici zien Trump als een clown. Macron niet. Hij vindt het belangrijk om vooral met elkaar te blijven praten. Als je elkaar serieus neemt, zo is zijn redenering, dan kun je elkaar de waarheid vertellen, ook al is die soms niet altijd even vleiend. De deur dichtgooien werkt volgens de Franse president alleen maar averechts. Een strategie die hij overigens ook toepast op Vladimir Poetin.

Met dit bezoek wil Macron zijn rol als leider van de Europese Unie bevestigen. En niet alleen van de EU, maar zelfs als roerganger van de vrije democratische wereld. Ondertussen kijkt het Verenigd Koninkrijk aan de zijlijn toe hoe Frankrijk er met hun speciale relatie vandoor gaat. Dat Macron de gast is van het eerste staatsbezoek aan Trump, bewijst in het belang dat Washington aan Parijs hecht.

Minder bureaucratie, een humanere behandeling van echte vluchtelingen, een hardere aanpak van illegalen en als het meezit ‘een in toom gehouden immigratie’. Dat is in het kort waar de nieuwe Immigratie- en Asielwet op neer komt. De Assemblée nam zondagavond na ruim zestig uur debat het omstreden westvoorstel aan.

De partijen op de rechterflank waren Les Républicains en het Front national het met elkaar eens: deze wet gaat niet ver genoeg. Aan linkerzijde overheerste ook eensgezindheid: deze wet gaat te ver. De hele oppositie stemde tegen, maar die heeft in de praktijk weinig invloed. De grootste partij zit in het midden, namelijk Macrons La République en marche (LREM).

Wat verandert er na invoering van de wet?

Frankrijk wordt verre van overspoeld, zoals de minister van Binnenlandse Zaken zei tijdens de verdediging van de wet. Vergeleken met andere EU-lidstaten kent het land zelfs weinig asielzoekers en immigratie. Zo kregen in 2017 538.120 mensen in de EU asiel, 40.575 van hen in Frankrijk (op een bevolking van ruim 67 miljoen). Dat komt neer op 605 asielhouders per miljoen inwoners, naar verhouding iets meer dan in Nederland (530), maar nog niet de helft van België (1135) en slechts een zesde van Duitsland, Oostenrijk en Zweden.

De cijfers voor legale immigratie zijn eveneens aan de lage kant: het migratiesaldo (=het verschil tussen het aantal migranten dat zich in het land vestigt en het aantal dat vertrekt) schommelt de laatste jaren rond de 70.000 mensen. Ter vergelijking: in Nederland bedroeg het migratiesaldo vorig jaar 82.000 mensen, verhoudingsgewijs ruim 4,5 keer zoveel.

De wet bracht een eerste scheurtje aan het licht binnen Macrons partij. De beweging is een samenvoegsel van linkse, rechtse en centrumpolitici. Vooral op links was er veel weerstand. Maar Macron is niet erg gediend van tegengeluiden uit eigen kring. Voorafgaand aan de stemming had fractieleider Richard Ferrand de 313 LREM-parlementariërs duidelijk gemaakt dat tegenstemmers geroyeerd zou worden. Uiteindelijk stemden 192 LREM'ers voor. Er was slechts een brave borst die de waarschuwing in de wind sloeg en toch tegen stemde: Jean-Michel Clément. Na de stemming zei hij zijn fractielidmaatschap op. Veertien van zijn collega’s onthielden zich van stemming, bij wijze van stil protest. Negennegentig anderen waren minder dapper en bleven thuis. Zo respecteerden ze tegelijkertijd de partijlijn en hun geweten.

De kruisraketten op Syrië waren nog tot daar aan toe, maar nu zet Frankrijk de nucleaire optie in: er is een procedure gestart om Bashar Al-Assad de Légion d'Honneur te ontnemen. De Syrische dictator kreeg de onderscheiding in 2001 uit handen van Jacques Chirac. Assad lag er niet wakker van: “Ik draag de onderscheiding van een slaaf van Amerika niet”, zei de Syrische dictator. Hij stuurde het insigne naar de Roemeense ambassade in Damascus, die de Franse belangen behartigt. Andere verlichte leiders als Khadaffi, Franco en Mussolini mochten hun Franse lintje wel houden. Net als (voorlopig nog) Vladimir Poetin.

De bombardementen op Syrië, de twee lange televisie-interviews en de speech in het Europees Parlement hebben Macron niet heel veel opgeleverd. Zijn populariteit steeg een klein beetje, maar twee derde van de Fransen vindt de president niet overtuigend. Een meerderheid (53%) vindt Macron geen goede president.

Ondanks deze weinig rooskleurige cijfers zou Macron makkelijk herkozen worden als er nu verkiezingen waren. Zijn overwinning zou zelfs groter zijn dan vorig jaar. Volgens een peiling zou hij in de eerste ronde 33 procent van de stemmen krijgen (vorig jaar 24 procent). Marine Le Pen zou tweede worden met 23 procent (iets beter dan vorig jaar, toen ze 21,3 procent haalde). Jean-Luc Mélenchon profiteert van zijn rol in de oppositie: hij zou nu 19,6 procent halen (16,5% vorig jaar). Van de Republikeinen blijft weinig over: Laurent Wauquiez mag blij zijn als hij een schamele acht procent haalt. 

De top van de politiek en het bedrijfsleven in Frankrijk wordt gedomineerd door blanke mannen die elkaar kennen van de schoolbankjes van Sciences Po, Polytechnique, of het summum, de ENA, de opleiding voor eliteambtenaren. Van alle naoorlogse presidenten was alleen Sarkozy geen énarque. En De Gaulle, maar de Generaal richtte in 1945 de school op. Het toelatingsexamen is moeilijk, maar eenmaal op de school zelf rolt iedereen er snel doorheen (van de 23 maanden cursus zijn er elf maanden stage). Na de opleiding hoeft geen enkele oud-student zich ooit nog zorgen te maken over werk. Wie een van die elitescholen heeft gedaan krijgt in Frankrijk het predikaat ‘briljant’. Onterecht, zeggen de examinatoren van de ENA nu. Sterker nog: de kandidaten zijn makke schapen. Ze hebben geen enkele originele ideeën, zijn bang om origineel te zijn, en reproduceren allemaal dezelfde bronnen.

Er gaan dan ook regelmatig stemmen op om de ENA op te heffen, zelfs sommige énarques pleiten voor opheffing. De school krijgt jaarlijks 31,5 miljoen euro subsidie voor zo'n 225 studenten, die een maandsalaris krijgen van gemiddeld 1772 euro. In ruil daarvoor moeten ze na hun afstuderen wel tien jaar in publieke dienst werken. Als ze die periode niet volmaken, volgt er een boete. Zo betaalde Macron 50.000 euro nadat hij ontslag nam als minister om zijn eigen beweging op te richten. In ambtenaarskringen heet dat pantoufler, een pantoffel aantrekken. President Macron is dus geen Jupiter, zoals we tot nu toe dachten, maar slechts een schaap op pantoffels.

+++ 🤼‍♂️ De vakbonden hebben opgeroepen tot een “Mars tegen Macron” op 5 mei en tot een nationale staking op 22 mei. +++ 🇪🇸 Oud-premier Manuel Valls, Frankrijks meest gehate politicus, wil een gooi doen naar het burgemeesterschap van Barcelona. +++ 🗞NRC heeft vandaag een interessant interview met Edwy Plenel, oprichter en hoofdredacteur van Mediapart, over de staat van de Franse media. +++  🎓Marion Maréchal-Le Pen (28), kleindochter van Jean-Marie, opent dit najaar een school voor politieke wetenschappen in Lyon. Vorig jaar verliet ze de politiek (zie Nieuwsbrief 29), maar kennelijk kan ze toch geen afscheid nemen van het milieu waarin ze opgroeide. +++ 🕶 Macron doet niet genoeg aan het bestrijden van corruptie en aan het transparant maken van de overheid, vindt Transparency International +++ 📺 De Franse belastingdienst verplichtte bezoekers aan haar website eerst een YouTube video te bekijken. Merci, zei Google, die gratis allerlei privédata kon registreren. +++👬👭Het ‘huwelijk voor iedereen’ bestaat deze week vijf jaar. Sinds april 2013 zeiden meer dan 40.000 stellen van hetzelfde geslacht ‘ja’ tegen elkaar (zo'n 4% van het totaal aantal huwelijken). Toch hebben homo’s nog steeds niet dezelfde familierechten als heteroparen. +++ 🖕🏼Een gepensioneerde die vorige week een middelvinger opstak naar Macron moet mogelijk zes maanden de gevangenis in. Hij moet op 28 mei voor de rechter verschijnen. +++ 🇫🇷🍾 De Franse nationaliteit is de beste ter wereld, zo blijkt uit een studie met als criteria economische kracht, vrede en visavrij reizen. Nederland eindigde als vijfde op de lijst. +++

🇪🇺 In de aanloop naar Brexit in maart 2019 en de Europese Parlementsverkiezingen in mei 2019, maak ik Europa Centraal, een selectie van de ontwikkelingen in de Europese politiek. Voor de prijs van schamel espressootje (2 euro) per maand ontvangt u wekelijks nieuws, achtergronden, analyses en interviews over Europa. Bovendien steunt u tegelijkertijd onafhankelijke journalistiek! U kunt hier lid worden.

Voor de duidelijkheid: deze nieuwsbrief over de Franse politiek blijft gratis.

Dank voor het lezen. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Alle voorgaande afleveringen vindt u hier. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr.

🇬🇧 Deze nieuwsbrief is er ook in het Engels.