Vandaag vond een eerste echte test plaats voor de hervormingsdrang van Emmanuel Macron. Bij de spoorwegen, in ziekenhuizen, op scholen, bij de luchtverkeersleiding en bij andere overheidsdiensten werd gestaakt. Iedere groep heeft andere redenen om het werk neer te leggen, maar met een gezamenlijke actiedag hopen de vakbonden de druk op de regering Philippe op te voeren.

De 150.000 spoorwegmedewerkers zijn boos dat Macron hun speciale status wil afschaffen. Al sinds 1909 hebben de ‘cheminots’ een speciale positie. Zo is het bijna onmogelijk om ontslagen te worden, kunnen de werknemers tussen hun 52e en 57e al met pensioen en hebben ze een gunstig, maar kostbaar eigen pensioenregime. Daar wil Macron van af, in ieder geval voor nieuwe werknemers. De hervorming is volgens de regering nodig om de SNCF klaar te maken voor de concurrentie op het Europese spoor vanaf volgend jaar.

Bij de spoorwegen is het vandaag de eerste stakingsdag van de in totaal 36 die de vakbonden de komende drie maanden gaan houden. Iedere vijf dagen gaat het spoor 48 uur plat. Met deze grève en pointillés, een stippellijntjesstaking, zoals de vakbonden die noemen, moet het reizigersvervoer zo veel mogelijk verstoord worden. Vandaag reed zestig procent van de TGV’s en de helft van de regionale treinen niet, maar metro’s, trams en bussen in Parijs reden volgens dienstregeling.

De stakers kregen direct een koekje van eigen deeg: Volgens de bonden probeerde de directie van de SNCF de boel te saboteren door treinen te annuleren die demonstranten naar de hoofdstad vandaag hadden moeten brengen.

Macron lijkt voorlopig niet onder de indruk van de protesten. Hij wil de spoorweghervormingen per decreet doorvoeren en denkt dat de klus binnen twee maanden geklaard is. Als het de vakbonden de komende weken niet lukt om de stakingen vol te houden, dan heeft Macron inderdaad weinig te vrezen. De publieke opinie lijkt op zijn hand te zijn. De minister van Werkgelegenheid heeft een andere oplossing om de stakingen te overleven: zij vindt dat mensen maar meer moeten telewerken.

Dat juist de medewerkers van de SNCF, en ook die van de RATP, het Parijse vervoersbedrijf, protesteren tegen de op handen zijnde liberalisering is ironisch. De twee doen namelijk maar al te graag mee met open markten in andere landen. Zo zijn in Nederland onder andere Keolis en Connexxion zeer actief in het OV.

De demonstraties vandaag weren niet echt een enorm succes, maar ook zeker geen mislukking. Al jaren vormt de schatting van de opkomst bij Franse demonstraties een discussie. De politie geeft andere cijfers dan de vakbonden, met soms zelfs een factor tien verschil. Twintig media hebben nu voor het eerst de krachten gebundeld om op objectieve wijze het aantal deelnemers vast te stellen. Volgens die telling waren er vandaag 47.800 demonstranten in de Parijse straten. Ook waren er enkele honderdduizenden in de rest van het land. Op 19 april is er een nieuwe actiedag.

Dinsdagochtend moest oud-president Nicolas Sarkozy zich melden bij de corruptiepolitie in de voorstad Nanterre, waar hij werd gearresteerd. Hij werd daar gehoord in het kader van de Libië-affaire, een zaak die in 2011 aan het licht kwam door onthullingen van de website Mediapart. Voor zijn verkiezingscampagne in 2007, die hij won van Ségolène Royal, zou de Libische dictator Moammar Khadafi hem vijftig miljoen euro hebben beloofd. Een Frans-Libische zakenman heeft verklaard dat hij vijf miljoen daarvan in contanten in drie koffers van Libië naar Parijs heeft gebracht, en overhandigd aan Sarkozy zelf en aan diens campagnedirecteur.

Al enkele jaren zijn er vermoedens over de ‘Libische connectie’, maar de onderzoeksrechters hebben nu blijkbaar genoeg belastende elementen om Sarkozy aan de tand te voelen. Aan het einde van het verhoor werd de oud-president in staat van beschuldiging gesteld voor drie misdrijven: corruptie, illegale campagnefinanciering en verduistering van publieke gelden. Ook staat hij onder gerechtelijke controle. Dat betekent onder meer dat hij de andere verdachten in deze zaak, zoals Claude Guéant en Brice Hortefeux, met wie hij nauw bevriend is, niet mag spreken. Het is hem ook verboden naar bepaalde landen, waaronder Libië, te reizen. Sarkozy ontkent in alle toonaarden. “Sinds 2011 leef ik in de hel van deze laster”, zegt de oud-minister in zijn lijfblad Le Figaro vandaag, maar de fact checkers van Le Monde laten van die verdediging weinig heel. Op de televisiezender TF1 (eigendom van zijn ‘beste’ vriend Martin Bouygues) kreeg Sarkozy ruim baan om zijn onschuld te pleiten. “Er is geen enkel bewijs, er is alleen maar haat, middelmatigheid en laster”, zei hij vanavond in het 20 uur journaal. De aanhangers van Sarkozy spreken van manipulatie en een complot van justitie en de media. De onderzoeksrechters denken daar kennelijk anders over.

De oud-president is ook betrokken bij andere schandalen. In de affaire ‘Bygmalion’ moet hij binnenkort voor de strafrechter verschijnen, terwijl hij in de affaire ’Paul Bismuth’ (een schuilnaam van Sarkozy) in staat van beschuldiging gesteld.

Mocht Sarkozy inderdaad veroordeeld worden in deze Libische affaire, dan riskeert hij tien jaar gevangenisstraf. Maar dat niet alleen. Het zou ook kunnen betekenen dat hij in 2007 de kiezers heeft opgelicht en dat zijn presidentschap de facto illegaal was. De vraag hoe dat precies zit heb ik nog uitstaan bij een expert in de Franse Grondwet, dus daarover een volgende keer meer. Sarkozy’s toenmalige tegenstander, Ségolène Royal, nam er alvast een voorschotje op…

Macron had gisteren een ontmoeting met Mark Rutte en Willem Alexander in Den Haag. De Nederlandse premier en de Franse president lijken zich te ontwikkelen tot elkaars grootste tegenpolen in de Europese Unie. Alle plannen voor verdere integratie van Macron lijkt Rutte te willen torpederen.

Toch leek er gisteravond geen vuiltje aan de lucht. Macron bezocht het ‘Torentje’ en daarna dineerden de twee leiders romantisch in een Franse ‘bistro’. Volgens de website Politico was het de belangrijkste Europese ontmoeting van de week. Het zou nog lang onrustig blijven in de Hofstad…

Sinds twee eeuwen hebben Franse parlementariërs recht op een begrafenisvergoeding van maximaal 18.255 euro. Ook de begrafenis van partner en kinderen mag daarmee gefinancierd worden. Dat kostte de Franse belastingbetaler vorig jaar 573.000. De Assemblée beperkt dat bedrag nu tot 2.350 euro (hetzelfde bedrag waar ook Europarlementariërs recht op hebben). Niet iedereen staat achter de wijziging. Een kamerlid noemt de maatregel “een aanval op het Parlement” [€ betaalmuur]. De Senaat, het bejaardentehuis voor Franse politici, heeft een broertje dood aan de bezuiniging en houdt de vergoeding voor haar leden op 20.000 euro.

Vandaag precies een halve eeuw geleden begon de beweging die, onder andere onder leiding van Daniel Cohn-Bendit, zou uitgroeien tot ‘mai 1968’. +++  Olivier Faure is gekozen tot de nieuwe leider van de Socialistische Partij (of wat daar nog van over is). Hij kreeg veertig procent van de stemmen. +++ De nationalistische Manuel Valls een blauwe maandag premier onder Hollande, en tegenwoordig onafhankelijk kamerlid, liep zondag mee in zijn geboortestad Barcelona in een demonstratie tegen de Catalaanse onafhankelijkheid. +++  Macron bracht vorige week een staatsbezoek aan India. Als we het weekblad Paris Match moeten geloven, “maakten zelfs de geiten van de hoofdstad een buiging” toen de Franse president langskwam. +++ De overwinning van Macron heeft de traditionele partijen financieel op de rand van de afgrond gebracht. Nadat vorige maand de Socialisten al hun hoofdkwartier verkochten, staat nu ook het hoofdkwartier van Les Républicains te koop. De partij hoopt met de verkoop van de 5500 vierkante meter een deel van de 55 miljoen euro schuld af te kunnen lossen. Na verkoop willen de Republikeinen het pand wel blijven huren. +++ Frankrijk boekte in 2017 een handelstekort van 62,3 miljard euro (tegenover 48,3 miljard een jaar eerder), een record. Maar volgens het statististiekbureau INSEE is dat geen probleem. +++ De Parijse burgemeester wil het debat lanceren om het hele OV gratis voor iedereen te maken, althans, op de dagen dat er niet gestaakt wordt. +++

Dank voor het lezen. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Alle voorgaande afleveringen vindt u hier. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr.