Franse Politiek 2017 #30

Macron nam zondag het stokje over van François Hollande en benoemde de volgende dag Edouard Philippe als zijn eerste minister. Zijn naam deed al langer de ronde (zie nieuwsbrief 28). Met zijn keuze deelde Macron de genadeslag uit aan rechts: Philippe is burgemeester van Le Havre en was tot woensdag lid van Les Républicains. Hij is relatief onbekend in de Franse politiek en had als kamerlid niet bepaald de reputatie van een harde werker. Zijn mentor Alain Juppé, tot een half jaar geleden nog de gedoodverfde president, had een wijze raad voor Philippe: “Doe het niet.”

Twee dagen later, op woensdag, volgde de rest van het nieuwe kabinet. De nieuwe ministers hadden eigenlijk dinsdag moeten aantreden, maar de Hoge Autoriteit voor Transparantie had meer tijd nodig om de gegadigden fiscaal door te lichten. De nieuwe regering is uiteindelijk een pot-pourri van figuren op links, op rechts en in het centrum. Voor Nederlanders klinkt het als een gebruikelijke coalitie (weliswaar zonder de maanden durende onderhandelingen), maar de Fransen hebben geen echte traditie op dit gebied. Alleen daarom al is de samenstelling interessant.

De rolverdeling:

Inclusief de premier zitten er drie leden van Les Républicains in de regering. Zij werden door hun eigen partij direct de deur gewezen. 

De nieuwe regering telt slechts 22 leden (onder Hollande waren er 36 bewindslieden), en bestaat, zoals beloofd, voor de helft uit vrouwen, en de helft uit mannen. Maar Macron heeft zich met zijn nieuwe team niet aan al zijn verkiezingsbeloftes gehouden. Zo zei hij tijdens zijn campagne dat hij geen ministers van Hollande zou overnemen. Toch heeft hij er twee gehouden: Le Drian en Girardin. Ook een nieuwigheid: voor het eerst zijn er drie ministers die in de jaren tachtig zijn geboren. Niet alle ministers zijn brandschoon. De website Mediapart zette de potentiële schandalen op een rijtje.

Wie de acteurs van de Franse House of Cards wil volgen op Twitter: ik heb een handig lijstje gemaakt met al hun accounts.

De opvallendste benoeming in dit kabinet is die van Nicolas Hulot. Hij werd bekend als presentator van het programma Ushuaïa, uitgezonden tussen 1987 en 2014. Ushuaïa is tegenwoordig een televisiestation over natuur en milieu. Hulot is nu al jaren een gerespecteerde en invloedrijke milieuactivist met zijn eigen stichting. Zowel Chirac, Sarkozy als Hollande hebben geprobeerd hem op de een of andere manier in te lijven in hun team. Hulot weigerde de avances keer op keer, omdat hij niet overtuigd was van de ecologische bedoelingen van de presidenten. Macron is er om verschillende redenen nu wel in geslaagd.

Zijn ministerie heet nu niet meer ‘Duurzame Ontwikkeling’, maar Ecologische en Solidaire Transitie, een teken dat Macron de klimaatverandering serieus neemt.

Hulot zal mogelijk snel in conflict komen met zijn kersverse kabinetspartners. Zo is hij tegen de aanleg van een nieuwe luchthaven bij Nantes (een van de gevoeligste milieuonderwerpen in Frankrijk de laatste jaren). Macron benoemde direct een bemiddelaar die een oplossing moet vinden in deze slepende zaak.

Hulot is ook faliekant tegen kernenergie, een taboe in Frankrijk. Premier Philippe werkte jarenlang voor Areva, de grootste bouwer van kerncentrales ter wereld. Hij ziet niets in het sluiten van de 58 kerncentrales in het land. Waarom de Fransen zo aan kernenergie gehecht zijn, zocht ik twee jaar geleden uit voor France 3. Zie hier de reportage. 

Het aandeel EDF, het staatsbedrijf dat vooral in kernenergie handelt, steeg na de benoeming van Philippe, maar maakte na de benoeming van Hulot weer een duik. Het onderwerp zal ongetwijfeld tot felle confrontaties leiden tussen de twee, en sommige media vragen zich nu al af wie het eerste zal sneuvelen: Hulot of Philippe? Het Elysée liet meteen weten dat het met die onderlinge spanningen wel meevalt.

Hulot is samen met Collomb en Bayrou overigens ook Minister van Staat. Het is een eretitel, maar wat die precies betekent, leest u hier.

Het eerste bezoek aan het ‘buitenland’ bracht de nieuwe Franse president traditiegetrouw aan Berlijn. Voor Merkel was het al de vierde Franse president die ze in haar inmiddels 12-jarige carrière als bondskanselier ontmoette: eerst Chirac, toen Sarkozy, vervolgens Hollande en nu dus Macron. In Berlijn werd hij als een jonge god ontvangen. “Dit hebben we nog nooit gezien bij de ontvangst van een buitenlands staatshoofd,” zei een Duitse journalist, “Nou ja, misschien met Obama.” Het was een foutloze vuurdoop. 

Op de gezamenlijke persconferentie na afloop van hun ontmoeting bleek dat een wijziging van het verdrag van Lissabon niet langer een taboe is. Het is een eerste stap op weg naar verdere Europese integratie. Toch hebben Duitsland en Frankrijk totaal verschillende visies op hoe die nauwere samenwerking er uit moet zien. Zou Macron het perfecte excuus voor Duitsland zijn om de strenge begrotingsdiscipline wat te laten varen? Ik correspondeerde over dat onderwerp maandag met mijn collega in Berlijn, Jeroen Akkermans. Net als beide leiders waren we het er over eens dat Europa zich op een kritiek moment in de geschiedenis bevindt. Maar welke kant gaan we op?

Ook Spanje wil zich graag aansluiten bij de gereanimeerde as Berlijn-Parijs. In Den Haag, waar het zwartepieten over de schuldige van het einde van de coalitieonderhandelingen druk bezig was, is nog steeds geen Eurovision te bekennen…

Maandagochtend waren alle media in opperste staat van paraatheid. Het Elysée had beloofd dat de nieuwe premier nog voor de lunch zou worden benoemd. De 24-uurs nieuwszenders stonden daarom al vroeg voor de deur van het appartement in Montmartre van Edouard Philippe, de gedoodverfde favoriet. Toen Philippe eindelijk naar buiten kwam, stapte hij in een taxi. Maar niemand wist waar naar toe. Er volgde een achtervolging door motoren met camera’s die live uitgezonden werd. Na een dolle rit dwars door de stad, stapte hij uiteindelijk uit bij de Assemblée. Aangezien Philippe ook kamerlid is, leek dat geen vreemde bestemming. Terwijl de journalisten er van uitgingen dat hij in het Parlement zou lunchen, was Philippe al via een zijuitgang in een andere auto gestapt. Niet veel later zat hij aan de overkant van de Seine in het Elysée om met Macron te onderhandelen over de laatste details.

Iets voor vieren kondigde de Algemeen Secretaris van Macron dan eindelijk officieelde nieuwe premier aan: het was inderdaad de sluwe Philippe, die de hele Franse pers op een dwaalspoor had gebracht. De aankondiging duurde precies dertien seconden. Dat was zo kort dat de zender LCI het moment suprême miste en pas overschakelde toen de woordvoerder wegliep. Het is een beetje sneu voor de presentatoren, maar het is wel een grappig fragment.

De nieuwe premier bleek niet alleen een behendig ontsnappingskunstenaar, hij is ook een boksliefhebber, een sport die wel meer politici beoefenen. Het had niet veel gescheeld of Philippe had zelfs een rechtse directe uitgedeeld aan Nicolas Sarkozy.

De confrontatie had plaats in 2002 op een partijcongres van de UMP, de conservatieve partij. Philippe verhinderde dat Sarkozy daar de ster uit kon hangen. Die pikte dat niet en kwam even later in een kleedkamer verhaal halen. Hij duwt met zijn vuist tegen de borst van Philippe en zegt “Dat flik je me nooit meer!” Het loopt bijna uit de hand te lopen, maar dan ineens kalmeert Sarkozy. Daar bleef het bij. Misschien realiseerde Sarkozy dat hij geen schijn van kans had: Philippe meet 1 meter 94 schoon aan de haak, daar waar Sarkozy niet verder komt dan 1 meter 68, een centimeter minder dan Napoléon.

Het was alweer een tijdje stil rondom Europa’s meest flamboyante bungabungabeoefenaar, Sergio Berlusconi. De inmiddels tachtig jaar oude politicus/zakenman/schuinsmarcheerder reageerde deze week op de verkiezing van Macron op een voor hem kenmerkende manier. Hij noemde de nieuwe president een “knappe jongen, met aan zijn arm een mooie mamma”, een niet zo heel elegante verwijzing naar Macrons echtgenote, Brigitte.

Macron wil niet alleen de regie in handen houden, maar het liefst ook zelf het scenario schrijven. Amper vijf dagen in functie is het hem al gelukt het voltallige journaille tegen zich in het harnas te jagen. Macron bezoekt vandaag de Franse troepen in Mali en wilde graag zelf selecteren welke journalisten vandaag met hem meegingen.

De journalistenvakbond was verbolgen over het besluit. Een twintigtal redacties schreef een boze brief aan Macron. De actie van het Elysée is onacceptable, maar misschien heeft de Franse pers het er zelf ook een beetje naar gemaakt. Is dit de eerste stap op weg naar de vertrumpisering van de nieuwe president?

Parijs trok deze week alles uit de kast om het Internationaal Olympisch Comité te overtuigen dat de stad de beste plek is voor de Zomerspelen van 2024. Erg veel concurrentie is er niet meer. Bijna niemand is nog geïnteresseerd in de organisatie van de Olympische Spelen. Voor die van 2024 waren aanvankelijk ook Rome, Hamburg, Boedapest en Boston kandidaat, maar die besloten om verschillende redenen af te zien van het miljarden kostende sportfeestje. Nu zijn alleen Parijs en Los Angeles nog over. Het IOC werd dinsdag ontvangen door Macron, een van zijn eerste officiële handelingen als president.

In september hakt het IOC in Lima (Peru) de knoop door. Macron heeft al laten weten dat hij daar aanwezig zal zijn. Als de Spelen naar Parijs gaan dan is het na 1900 en 1924 de derde keer dat de Franse hoofdstad het grootste sportevenement op aarde organiseert.

Alle tussenkopjes in deze nieuwsbrief zijn uiteraard verwijzingen naar films die (op een na) ooit geselecteerd zijn op het Filmfestival van Cannes. De zeventigste editie werd woensdagavond geopend door Monica Bellucci. De strenge veiligheidsmaatregelen aan de Croissette konden niet verhinderen dat een van Bellucci’s tepels te zien was tijdens de ceremonie. ’s Werelds grootste filmfeest duurt nog tot en met zondag 28 mei.

Welke van de bovengenoemde films draaide niet op het grootste filmfestival ter wereld? Degene die het goede antwoord (zonder te Googelen!) stuurt naar news@devries.fr, ontvangt een gesigneerd exemplaar van ‘Parijs op Zak, de reisgids voor insiders’.

Dank voor het lezen. Alle voorgaande afleveringen van deze nieuwsbrief vindt u hier. Deel deze nieuwsbrief met collega’s en/of vrienden die ook in Frankrijk geïnteresseerd zijn. Vragen en opmerkingen zijn welkom op news@devries.fr.

Heeft u na deze nieuwsbrief nog steeds honger naar informatie over Frankrijk? Abonneer u dan op So French!, mijn tweewekelijkse, Engelstalige podcast. Dat kan in iTunes, Tunein Radio of in Soundcloud.